Onderzoek naar inkomsten opkomende en zich ontwikkelende Nederlandse artiesten
Fair pay op liveoptredens voor alle Nederlandse acts op alle Nederlandse podia moet
structureel worden ingevoerd. Dat vindt een ruime meerderheid van de respondenten, die
in het najaar van 2024 hebben deelgenomen aan de Fair Pop Pilot. Het onderzoek
evalueerde de implementatie van een eerlijke beloning voor artiesten die optraden op
acht Nederlandse podia tussen september en november 2024.
Tussen september en november 2024 is een pilot gehouden met zowel opkomende (Fase 1)
als zich ontwikkelende (Fase 2) artiesten. Zij verzorgden optredens op acht deelnemende
locaties waarvoor zij een eerlijke vergoeding kregen. Die beloning is gebaseerd op elf criteria
die zijn vastgelegd in de (online) Fair Pay Rekentool Popmusici. Deze is ontwikkeld door de
Ketentafel Pop van Platform ACCT, maar nog niet eerder in de praktijk getest. Dat is ten
behoeve van het onderzoek gedaan door 604 muzikanten tijdens 151 optredens,
onderverdeeld in 76 eigen shows en 75 supportshows.
De deelnemende artiesten vulden zelf de Fair Pay Rekentool Popmusici (‘Rekentool’) in, die
vervolgens bepaalde in welke carrière-fase de artiest zich bevond. Daarbij werd een door de
ketentafel vastgesteld honorarium toegekend van 284 euro per persoon (Fase 1) of 456,50
pp (Fase 2) per optreden. Dit is het nettobedrag dat individuele muzikanten per optreden
dienen te verdienen om op fair pay niveau te komen. Dit werd vervolgens nog aangevuld
met een vergoeding voor reis- en techniekkosten, en een eventuele vergoeding voor
management (15%) en boeker (15%). Bij elkaar opgeteld vormen deze bedragen de fair pay
vergoeding. Het verschil tussen deze fair pay vergoeding en de gage zoals bepaald door het
podium leidt tot een fair pay aanvulling.
Enkele kernbevindingen uit het onderzoek:
• Oneerlijke beloning wijdverspreid: 76% van de ondervraagde artiesten beoordeelt
de huidige vergoedingen als (totaal) oneerlijk.
• Grote verschillen in gages: Voor support-acts liggen de huidige vergoedingen vaak
slechts op het niveau van onkostenvergoedingen, met bedragen ver onder de door de
Rekentool vastgestelde fair pay bedragen. Ondanks dat men minder verwacht bij een
supportshow zijn de huidige vergoedingen zo laag dat er verlies op wordt gedraaid.
• Kosten van fair pay: De pilot heeft een duidelijke kloof aangetoond: bij de huidige
gages van eigen shows (geen supportshows) was wel 35% tot 72% extra geld nodig om tot
een fair pay vergoeding te komen.
De Fair Pay Rekentool wordt positief beoordeeld op gebruiksvriendelijkheid en validiteit,
maar kan verder worden geoptimaliseerd. De pilot heeft geleid tot een blauwdruk voor fair
pay en er is meer duidelijkheid over de financiële ondersteuning die nodig is voor de
invoering hiervan.
De invoering van fair pay kan bovendien een aanzienlijke positieve impact hebben op de
sector. Hierbij valt te denken aan betere ontwikkelingsmogelijkheden voor artiesten, een
gezondere werksfeer en meer kansengelijkheid. Tegelijkertijd wijst het onderzoek op
uitdagingen zoals de financiering van fair pay en mogelijke verhoging van ticketprijzen.
Mogelijke oplossing & financiering
Met het succesvol afronden van de pilot wordt gekeken naar een mogelijke oplossing voor
structurele fair pay. Binnen de achterban van de VNPF (poppodia) is veel draagvlak en
motivatie om hier naartoe te werken. Ook Fonds Podiumkunsten, medefinancier van de
pilot, is bereid om hier verder over in gesprek te gaan.
Daarnaast wordt gekeken naar sponsoren uit de markt. Onder andere Heineken N.V. is aan
het onderzoeken of er een mogelijke bijdrage geleverd kan worden om fair pay te
financieren.
De Fair Pop Pilot is uitgevoerd door Platform ACCT en onderzocht door Erasmus Universiteit
Rotterdam. De pilot is gefinancierd door Fonds Podiumkunsten, het Cultuurfonds, Fonds 21
en VSBfonds.
